مشخصات تغذیه ای شیرالاغ
خرداد ۲۶, ۱۴۰۰نگاهی به فواید شیر الاغ
خرداد ۲۶, ۱۴۰۰هوم با نام علمی Ephedra Pachyclada Boiss یکی از ۱۲ گونه گیاه اِفِدرا ( Ephedra ) در ایران می باشد که به شماره ردیف ۲۹۷۲ در کتاب فرهنگ نام های گیاهان ایران اثر جناب آقای ولی اله مظفریان ثبت شده است. نام های ایرانی این تیره: خوم، هومَک، هوما، اُرمَک، علی جونک، ریش بز، کُشک و . . . ست که ارزشمندترین، سپندترین و گرامی ترین گیاه نزد ایرانیان و هندوان باستان بوده است.
هوم در اَوِستا (کتاب مقدس زرتشتیان) کارکردهای فراوانی دارد: او (هوم) دوردارنده مرگ ، بخشنده فرزند نیک، افزاینده توانمندی، تندرستی ، بالندگی، توانایی تن و آورنده انـدیـشهورزی، صلح، آشتی و آرامش است.
هوم، درختچهای به بلندای تقریبی بیست تا صد سانتیمتر، با ساقههایی باریک و بندبند که از ساقههای اصلیتر منشعب شدهاند، تشکیل شده است. این گیاه همیشه سرسبز است و در تمامی چهار فصل سال و حتی در میان برف و یخبندان، سبزی و طراوت خود را حفظ میکند. ساقههای درختچه هوم تنها به هنگامی خشک میشوند که سن آنها به پایان رسیده باشند. در این صورت، ساقهها به رنگ زرد درخشانی در میآیند که در اوستا، هوم زرین نامیده شدهاند. رنگ زرین ساقهها تنها هنگامی ایجاد میشود که ساقهها بدون چیده شدن، خشک شده باشند. ساقههای هوم حتی پس از چیده شدن، رنگ سبز خود را از دست نمیدهند.
هوم در فصل بهار گلهای ریز زرد رنگی میدهد که بوی خاص و گیرا و گیجکنندهای دارد. این درختچه در اواخر تابستان و اوایل پاییز میوه میدهد. میوهها، گویهای کوچک سرخ رنگ و چند وجهی هستند که حدود نیم سانتیمتر قطر دارند. مردمان برخی نواحی از میوههای هوم مربا درست میکنند و یا آنرا به همان شکل تازه میخورند. میوه هوم آبدار و خوشمزه است.
اِفِدرین و مشتقات آن به فراوانی در ترکیبهای شیمیایی هوم و به ویژه در عصارهای که در میله مرکزی ساقهها وجود دارد، دیده میشود. این عصاره در فصل بهار بیرنگ و شفاف است اما به مرور به زردی میگراید و در فصل زمستان و یا پس از خشک شدن به رنگ قهوهای تیره میگراید. مهمترین بخش گیاه که کارکرد دارویی- آیینی داشته و اکنون مصرف دارویی دارد، همین عصاره است. مردمان باستان با کوبیدن ساقههای هوم در هاون، افشره آنرا میگرفته و بصورت یک نوشیدنی خالص و یا همراه با شیر و افزودنیهای دیگر مینوشیدهاند.
هوم و شیره یا افشره آن، خاصیتهایی دارد که موجب رویکرد مردمان به آن شده است. افدرین یا آندرنالین گیاهی موجود در آن خاصیت تسکینبخشی به هنگام درد دارد و نوعی مسکن طبیعی و نیرومند است. برخی پژوهشگران نیز گمان دادهاند که منظور از دارویی که در داستان زایش رستم به یاری سیمرغ برای بیهوشی و شکافتن پهلوی رودابه بکار رفته، هوم بوده است. نوشیدن افشره هوم که طبیعتی سرد دارد، موجب نوعی سرخوشی و شادی و احساس توانایی بیشتر میشود. نوشیدن مقدار زیاد یا غلیظ از افشره هوم، موجب تنگی عروق، بالارفتن فشار خون و سرگیجه و خوابآلودگی شدید میشود.
برای تهیه افشره هوم، مقدار کمی از ساقههای تازه یا خشک آنرا با اندکی آب در هاون میریزند و میکوبند. برای بهترین نتیجه، معمولاً کوبیدن را تا چند روز و با فاصلههای چند ساعته تکرار میکنند. سپس عصاره به دست آمده را بار دیگر با میزانی از آب یا شیر رقیق میکنند تا نسبت نهایی نوشیدنی آماده شده، برابر با دو تا پنج در هزار باشد. یعنی دو تا پنج گرم ساقه هوم برای یک لیتر نوشیدنی.